Kıdem tazminatı fonu, son dönemlerde İş Kanunu kapsamında olan kimseler tarafından en çok araştırılan konu başlıklarından bir tanesidir. Kıdem tazminatı fonu için düşünülen yeni düzenlemede, İş Kanunu’nun mevcut düzenlemesine aykırı bir düzenleme yapılması planlanmaktadır. Yani işçi mevcut düzenlemenin aksine hiçbir şekilde kıdem tazminatına 60 yaşından önce hak kazanamayacak.
Kıdem tazminatı fonu düzenlemesi ile birlikte bir fon oluşturulmak amaçlanmakta ve fona işçi maaşından %3 kesinti, işverenden ise %4 kesinti yapılarak para aktarılmak istenmektedir.
Bu sistem hakkında konunun uzmanları ile yapılan istişarelerde kıdem tazminatının bu düzenlemeden sonra tarihe karışacağı öngörüsü göze çarpmaktadır.
Mevcut Sistemde Kıdem Tazminatına Kimler Hak Kazanabilir?
Kıdem tazminatına hak kazanabiliyor muyum sorusu, kıdem tazminatı fonu yani tamamlayıcı emeklilik sistemi düzenlemesinin hayata geçirileceğini duyan işçiler tarafından en çok sorulan sorulardan bir tanesidir. Mevcut kanunda işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için şu şartları sağlamış olması gerekmektedir:
- İşçi işverenin aynı ya da farklı işyerlerinden bir yıldan uzun süredir çalışıyor olması gerekmektedir.
- İşçinin, iş sözleşmesi ahlak ve iyi niyet kurallarına uymadığı gerekçesi ile sözleşmesinin feshedilmemiş olması gerekmektedir. Yani işverenin işçiyi işten çıkarması halinde işverenin kıdem tazminatı ödemesi kural iken kıdem tazminatı ödememesi istisnadır. İşveren geçerli nedenle fesihte, bildirimli fesihte ve haklı nedenlerle fesihte bile mevcut düzenlemede kıdem tazminatı ödemesi kuraldır.
Kıdem tazminatı her ne kadar işveren tarafından feshedildiğinde ödenmesi kural olsa da işçi tarafından sözleşmenin feshedilmesi halinde istisnadır. Yani işçi tarafından sözleşmenin feshedilmesi halinde istisnai olarak kıdem tazminatına hak kazanabilmektedir. İşçi tarafından emeklilik, evlilik ve askerlik hallerinde iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda işveren kıdem tazminatı ödemektedir.
Yeni Kıdem Tazminatı Fonunda Öngörülen Sistem Seçenekleri Nelerdir?
Kıdem tazminatı fonunda öngörülen sistem seçenekleri iki tanedir. Yani yeni düzenleme iki farklı şekilde düzenleme ihtimaline sahiptir.
Yeni düzenlemenin formülü olarak düşünülen formüllerden ilki kıdem tazminatı için verilen 30 günlük brüt ücretin 19 gününü mevcut düzende, geriye kalan 11 gün ise mevcut düzenden ayrık olarak kıdem tazminatı fonu için fona devredilmesi düşünülmekte. Yani normalde işçi kıdem tazminatına hak kazandığında aynı işverenin işyerinde çalıştığı her yıl için 30 günlük kıdem tazminatına hak kazanırken yeni düzenlemede 19 günlük tazminata hak kazanabilecek. Bu formülün kabul edilmesi halinde işçilerin hepsi düzenleme kapsamına alınacak.
Yeni düzenlemenin formülü olarak düşünülen bir diğer sistem ise işçiden fon için %3 işverenden ise %4 oranında prim kesilmesidir. Bu formülde 1 Ocak 2022 tarihinden önce işe giren işçilerin yeni düzenleme kapsamına alınması için işçilerin bu düzenleme için onaylarının alınması gerekmektedir. 1 Ocak 2022 tarihinden sonra işe girenler ise sisteme otomatik olarak dahil edilmektedir.
İşveren Tarafından Çıkarılan İşçi Kıdem Tazminatına Hak Kazanabilecek Mi?
İşveren tarafından iş sözleşmesi feshedilen işçinin kıdem tazminatı almaya hak kazanıp kazanmayacağı yeni sistemde en çok merak edilen konu başlıklarından bir tanesidir. Yeni düzenlemenin yasallaşması halinde işçinin iş sözleşmesi işveren tarafından feshedildiğinde işçi kıdem tazminatına hak kazanamayacak. İşçinin yeni sistemde kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için 60 yaşına gelmiş olması gerekmektedir. Ancak işçi 60 yaşına gelmiş olsa bile kıdem tazminatının hepsine hak kazanamayacak %25’ine hak kazanabilecek. Kıdem tazminatının geriye kalan %75’i ise işçinin emeklilik maaşına yansıtılacak.
Çalışanların Yeni Sisteme Geçme Zorunluluğu Var Mı?
Çalışanların yeni siteme geçme zorunluluğu öngörülen sistemde en çok araştırılan konu başlıklarından bir tanesidir. Yeni sistemde düzenlenecek formülde her ne kadar işçinin işe giriş tarihi önem arz etse de işçi 1 Ocak 2022 tarihinde ve sonrasında işe girmiş olması halinde yeni sisteme otomatik olarak geçirilecek. Yani yeni sisteme dahil olmak istemese bile dahil edilmiş olacak.
Kıdem Tazminatı Fonu Sonrasında Evlilik Nedeniyle İşten Çıkan Kadınlar Kıdem Tazminatı Alabilecekler Mi?
Yeni sistemde evlilik nedeniyle iş sözleşmesini fesheden kadın işçinin kıdem tazminatı hakkı en çok merak edilen konu başlıklarından bir tanesidir. Çünkü mevcut düzenlemede evlenmiş kadın evlilik tarihinden sonra ve bir sene içerisinde işten ayrılma talebini ilettiğinde işverenin kıdem tazminatı ödemesi gerekmekteydi. Yeni düzenlemenin hayata geçmesi halinde ise kadın işçinin böyle bir hakkı bulunmayacak. Yani kadın işçi evlilik nedeniyle işten ayrıldığında işçiye işveren tarafından kıdem tazminatı ödenmeyecek.
Askerlik Nedeniyle İş Sözleşmesinin Feshinde İşçi Yeni Sistemde Kıdem Tazminatına Hak Kazanabilecek Mi?
Tamamlayıcı emeklilik sisteminde askerlik nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işçinin kıdem tazminatı hakkına sahip olup olamayacağı bir diğer merak edilen konulardan bir tanesidir. İşçi mevcut düzenlemede askere gitmek için işten ayrıldığında işveren tarafından işçiye kıdem tazminatı ödenmekteydi. Ancak işçinin mevcut düzende bu haktan faydalanabilmesi için makul bir sürede askere gitmiş olması gerekmekteydi. Yeni düzenlemede askerlik nedeniyle işten ayrılmalarda işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Yeni düzenlemede işçinin kıdem tazminatı alabilmesinin tek yolu 60 yaşına gelmiş olmasıdır.
İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshinde İşçi Yeni Sistemde Kıdem Tazminatına Hak Kazanabilecek Mi?
Yeni düzenlemede iş sözleşmesinin haklı nedenle feshinde kıdem tazminatı en çok araştırılan konulardan bir tanesidir. İşçi mevcut düzenlemede ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranmamış olması şartı ile kıdem tazminatına hak kazanabilmekteydi. Getirilmesi düşünülen yeni düzenlemede ise iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedilmesi halinde işveren tarafından işçiye kıdem tazminatı ödemeyecek.
Yeni Sistemde Emeklilik Sonrasında Sistemin Emeklilik Maaşlarına Etkisi Ne Kadar Olacak?
Yeni sistemin emeklilik maaşlarına etkisi işçiler tarafından sıklıkla araştırılan bir diğer önemli konu başlığı olarak dikkat çekmekte. Yeni sistemin hayata geçirilmesi halinde işçi 60 yaşına geldiğinde kıdem tazminatına hak kazanabilecek ancak bu hakkını işverenden değil kıdem tazminatı fonundan talep edebilecek. İşçi bu talebinde kıdem tazminatının ancak %25’ini talep edebilecek, geriye kalan para ise işçiye aylık ve emekli maaşına eklenerek denecek. Örnek vermek gerekirse işçiye 2.500 TL emekli maaşı bağlandığında işçiye fondan 60 TL ekstradan para ödenecek. Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Kaya hayata geçirilmesi düşünülen yeni düzenleme hakkında ‘Bu sistemin işçiler açısından oldukça riskli bir sistem’’ ifadesini kullanmıştır.
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Nedir?
Tamamlayıcı emeklilik sistemi bireysel emekliliğin güncellenmiş hali olarak ifade edilmektedir. Bu sistem ile elde edilmek istenen amaç ve sonuç ise tasarrufun artması ile beraber sermaye piyasalarında derinleşmenin sağlanması ve istikrarlı bir ekonomik sistemin elde edilmesidir.
Tamamlayıcı emeklilik sistemi hakkında açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak anlaşmanın tarafların anlaşması ile sağlanacağını ve bu anlaşma sonrasında elde edilen gelirin sermaye piyasalarının derinleştirilmesi için kullanılacağını ifade etmiştir.
Yeni Sistemde 1 Sene Çalışmış Olma Şartı Var Mı?
Yeni sistemde 1 sene çalışma şartı bulunmamaktadır. Yani kıdem tazminatı fonu sisteminde mevcut düzenlemenin aksine işçi bir seneden az çalışmış olsa dahi kıdem tazminatına hak kazanabilecek. Ancak bu hakkını kullanabilmesi için işçinin 60 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir.
Getirilmesi düşünülen kıdem tazminatı fonu sisteminde en çok eleştirilen konulardan bir tanesi de işverenin fon için yapması gereken ödemeleri yapacağı konusunda bir kesinlik bulunmamasıdır.